“Wishlist จัดสรรเงิน เติมความฝัน” บอร์ดเกมการเงิน ที่ออกแบบมาเพื่อให้เด็กนักเรียนตั้งแต่วัยประถมถึงมัธยมได้เรียนรู้และฝึกฝนทักษะการจัดการเงินอย่างเป็นระบบ ตัวเกมสร้างขึ้นเพื่อส่งเสริมความรู้ความเข้าใจเรื่องการเงิน ในรูปแบบที่สนุกสนานและเข้าถึงได้ง่าย มีการจำลองสถานการณ์การบริหารการเงินที่ครอบคลุมตั้งแต่การจัดการรายรับ การจัดลำดับความสำคัญของการใช้จ่าย การบริหารสภาพคล่อง การจัดการหนี้สิน และการหารายได้เพิ่มเติม ทั้งหมดนี้ช่วยปลูกฝังพฤติกรรมการเงินที่ถูกต้องและเตรียมความพร้อมให้กับเด็ก ๆ ในการยกระดับคุณภาพชีวิตในอนาคต
แรงบันดาลใจในการสร้างบอร์ดเกม
พุทธวรรณ สุภัทรนันท์ ผู้อำนวยการฝ่ายสื่อสารองค์กร Sea (ประเทศไทย) มองว่า จากประสบการณ์ส่วนตัว กว่าเรื่องการเงินจะเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต ก็เป็นช่วงเข้าสู่อุดมศึกษา สมัยนั้นการเก็บเงินของเด็ก ๆ คือการออมเพื่อซื้อของที่อยากได้ หรือจัดการการเงินจากเงินที่ได้รับจากผู้ปกครองให้เหลือเก็บในแต่ละเดือน การพัฒนาเกมนี้จึงมีเป้าหมายที่ต้องการให้เด็ก ๆ ได้รู้จักการจัดการเงินตั้งแต่เนิ่น ๆ โดยไม่ต้องรอจนโต ซึ่งจะเป็นการเตรียมความพร้อมและลดความเสี่ยงต่อปัญหาทางการเงินที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต
อรมนต์ จันทพันธ์ ผู้อำนวยการฝ่ายคุ้มครองและตรวจสอบบริการทางการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย ได้ชี้ให้เห็นว่า ความรู้เรื่องการเงินของคนในสังคมไทยยังคงน้อยเมื่อเทียบกับประเทศอื่นๆ แม้แต่ตัวเขาเองก็เริ่มตระหนักถึงความสำคัญของการบริหารการเงินและการออมเมื่อเริ่มทำงานที่ธนาคารแห่งประเทศไทย การวางแผนเกษียณและการออมเงินตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีเมื่อเราไม่ได้ทำงานแล้ว ธนาคารแห่งประเทศไทยจึงได้ผลักดันโครงการต่าง ๆ เพื่อให้ความรู้ด้านการเงินกับประชาชนทุกวัย โดยมีแนวคิดที่ว่า ยิ่งเริ่มเรียนรู้เร็วด้วยแนวทางที่ถูกต้อง จะสามารถป้องกันปัญหาทางการเงินในอนาคตได้ เช่น ปัญหาหนี้เสียของคนรุ่นใหม่
วรุตม์ นิมิตยนต์ ผู้อำนวยการสถาบันบอร์ดเกมเพื่อการเรียนรู้ และอุปนายกสมาคมบอร์ดเกม แบ่งปันประสบการณ์ของตนเองเช่นกันว่า จากการเผชิญวิกฤติเศรษฐกิจในปี 2540 ทำให้เขาหันมาสนใจเรื่องการเงิน เขาสังเกตเห็นว่าโดยธรรมชาติ คนไทยมักไม่พูดคุยเรื่องการเงินเท่าที่ควร และการขาดการสื่อสารนี้นำไปสู่ปัญหาทางการเงินมากมาย เด็ก ๆ ที่เติบโตมามักรู้สึกตกใจเมื่อพบกับปัญหาหนี้สินของครอบครัว ซึ่งเปรียบเสมือนการขาดภูมิคุ้มกันทางการเงินที่จำเป็น การมีเครื่องมืออย่างบอร์ดเกมที่สอนเรื่องการเงินจะช่วยให้เด็ก ๆ เข้าใจและสามารถจัดการกับสถานการณ์เหล่านี้ได้ดียิ่งขึ้น และเชื่อว่า บอร์ดเกม “Wishlist จัดสรรเงิน เติมความฝัน” เป็นเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยสร้างทักษะการจัดการการเงินให้กับเด็ก ๆ ตั้งแต่ยังเล็ก ทำให้พวกเขาเรียนรู้วิธีจัดสรรเงินและวางแผนการเงินอย่างเป็นระบบ ฝึกฝนการตัดสินใจด้านการเงินผ่านการเล่นเกมที่สนุกสนาน และนำความรู้ไปใช้จริงในการดำเนินชีวิตในอนาคตได้อย่างแน่นอน
กุญแจสำคัญในการเปลี่ยนแปลงสังคมไทย
ปัญหาทางการเงินที่ซับซ้อนและมีผลกระทบต่อคนไทยเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นหนี้สิน การขาดความรู้ในการบริหารเงิน หรือการออมที่ไม่เพียงพอ สิ่งเหล่านี้เกิดจากการขาดพื้นฐานความรู้ทางการเงิน หากประเทศไทยสามารถส่งเสริมและผลักดันให้คนในสังคมตระหนักรู้เรื่องการเงินมากขึ้น ประเทศจะสามารถลดปัญหาที่เกิดจากการจัดการเงินที่ไม่ถูกต้องได้
สังเกตได้จาก “ธนาคารแห่งประเทศไทย” ผู้ที่รวบรวมเรื่องการเงินของคนในประเทศก็พบสถิติหลายอย่างที่น่าสนใจและน่ากลัวในเวลาเดียวกัน ซึ่งพบว่า ความคาดหวังของประเทศคือการเพิ่มความคล่องตัวในการบริหารจัดการเงินได้ แต่ดันสวนทางกับ
- หนี้ครัวเรือนภายในประเทศที่สูงถึง 90% (ตัวเลขนี้ยังไม่รวมหนี้สินนอกระบบ) เป็นสาเหตุหลักที่ส่งผลให้เศรษฐกิจชะลอตัวลดลงอย่างมาก
- หนี้เสีย 9.5 ล้านบัญชี ซึ่งส่วนใหญ่เป็นกลุ่ม First Jobber อายุช่วง 25-29 ปี ตอนนี้คิดเป็น 1/4
- มีเพียง 22% จากคนทั้งหมดในประเทศที่มีเงินออมฉุกเฉินนาน 6 เดือน
- กลุ่มคนที่พร้อมเกษียณ มีเพียง 15% ที่วางแผนและทำตามเป้าหมายของแผนเกษียณได้ แปลว่ามีอีกกว่า 85% ที่ไม่พร้อมเกษียณอยู่ในประเทศไทย
การผลักดันความรู้ทางการเงิน จึงเป็นเรื่องเร่งด่วนที่ต้องการความร่วมมือจากหลายภาคส่วน เริ่มจากการสร้างพื้นฐานความรู้ทางการเงินให้กับกลุ่มเยาวชน เพราะเป็นช่วงวัยที่สามารถพัฒนาพฤติกรรมการเงินได้อย่างมีประสิทธิภาพ
Sea (ประเทศไทย) นำโดย พุทธวรรณ เห็นความสำคัญนี้และมีส่วนร่วมในโครงการต่าง ๆ ที่เน้นการสร้างความรู้และการจัดการทรัพยากรอย่างยั่งยืน ไม่ว่าจะเป็นการบริหารทรัพยากรธรรมชาติ ป่าไม้ น้ำ และล่าสุดเรื่องการเงิน ซึ่งกลายเป็นวาระสำคัญที่ต้องได้รับการส่งเสริมในสังคมไทย จึงร่วมมือกับสถาบันบอร์ดเกมเพื่อการเรียนรู้ และธนาคารแห่งประเทศไทย พัฒนา “Wishlist จัดสรรเงิน เติมความฝัน” บอร์ดเกมที่ออกแบบมาเพื่อให้เด็ก ๆ เรียนรู้เรื่องการเงินได้อย่างสนุกสนานและเข้าใจง่าย โดยเป้าหมายคือให้เด็ก ๆ ได้ฝึกฝนการวางแผนและการจัดการเงินในชีวิตประจำวัน สร้างภูมิคุ้มกันที่แข็งแกร่ง สร้างทักษะการตัดสินใจที่ดีผ่านการเล่นเกมที่สนุกและมีประโยชน์
ประกอบกับผลการสำรวจที่ชี้ให้เห็นว่า เด็ก ๆ ต้องการให้กระบวนการเรียนรู้มีความสนุกสนานมากขึ้น การใช้บอร์ดเกมจึงเป็นคำตอบที่ลงตัว เพราะบอร์ดเกมสามารถสร้างความสัมพันธ์ระหว่างผู้เล่น เล่นได้อย่างเพลิดเพลิน และสอดแทรกความรู้เรื่องการเงินอย่างเป็นธรรมชาติ ต่างจากเกมออนไลน์ที่มักเล่นคนเดียว บอร์ดเกมยังมีเสน่ห์ที่ทำให้เด็กๆ ได้เรียนรู้ผ่านการทดลองและความผิดพลาด ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่สามารถหาได้จากการเรียนการสอนแบบเดิม
โครงการนี้ยังได้สร้าง Community สำหรับครูผู้สอนที่ต้องการเผยแพร่ความรู้ทางการเงินให้กับเด็ก ๆ โดยเสริมความเข้าใจเพิ่มเติมจากบอร์ดเกม สร้างเป็นเครือข่ายความรู้ที่จะช่วยให้เด็ก ๆ ได้รับความรู้เรื่องการเงินในรูปแบบที่เข้าใจง่ายและเหมาะสมกับวัย ทั้งนี้การผลักดันความรู้ทางการเงินในสังคมไทยไม่ใช่เรื่องที่ทำได้โดยหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่ง แต่ต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ตั้งแต่ครอบครัวไปจนถึงภาครัฐ การสร้างเครื่องมือการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ เช่น บอร์ดเกม “Wishlist จัดสรรเงิน เติมความฝัน” จะช่วยให้เด็ก ๆ ได้เรียนรู้ผ่านประสบการณ์จริงในบรรยากาศที่สนุกสนาน และพร้อมรับมือกับปัญหาทางการเงินในชีวิตจริง
วรุตม์ เสนอแนะว่า ในระบบการศึกษาของไทย เด็ก ๆ มักไม่ได้รับโอกาสในการเรียนรู้เรื่องการเงินผ่านการลองผิดลองถูก การตัดสินใจผิดพลาดในการจัดการเงินไม่ควรถูกมองเป็นสิ่งที่ผิด แต่ควรเป็นบทเรียนที่จะช่วยพัฒนาทักษะและความเข้าใจให้ดียิ่งขึ้น เนื่องจากธรรมชาติของสังคมเอเชียที่ไม่ค่อยพูดคุยเรื่องเงินกับทางบ้าน การเปิดพื้นที่ให้เด็กๆ ได้แสดงความเห็นและความต้องการของตนเองจึงเป็นเรื่องสำคัญ การสร้างโอกาสให้เด็ก ๆ ได้แสดงความคิดเห็นหรือ Photocall เพื่อแสดงออกถึงสิ่งที่พวกเขาอยากเรียนรู้เพิ่มเติม นอกเหนือจากการเล่นบอร์ดเกมและการสอนจากคณะอาจารย์ ถือเป็นอีกหนึ่งวิธีในการส่งเสริมการเรียนรู้ที่มีความหมายและตรงตามความต้องการของเด็กๆ อย่างแท้จริง
ความท้าทายที่จะเกิดขึ้น
อย่างที่กล่าวไปว่า วัฒนธรรมเอเชียรวมถึงประเทศไทย การพูดคุยเรื่องเงินกับคนในครอบครัวเป็นเรื่องที่ไม่ค่อยเกิดขึ้น ปัญหาหนี้สินหรือการขาดการวางแผนทางการเงินในครอบครัวมักเป็นเรื่องที่ไม่ถูกพูดถึง ทำให้เด็ก ๆ ที่เติบโตมามักขาดความเข้าใจและภูมิคุ้มกันทางการเงิน หลายครั้งที่เด็กต้องช็อกเมื่อทราบถึงภาระหนี้สินของครอบครัว ซึ่งเป็นประสบการณ์ที่เกิดขึ้นโดยไม่ทันตั้งตัวและไม่มีความพร้อมในการรับมือ
ความท้าทายที่สำคัญ คือการขาดพื้นที่ให้เด็ก ๆ ได้ทดลองผิดพลาดและเรียนรู้ อีกหนึ่งปัญหาที่ท้าทายคือโอกาสในการเข้าถึงแหล่งเรียนรู้ที่มีคุณภาพ ในปัจจุบันยังมีต้นทุนในการเรียนรู้ที่เป็นอุปสรรค ทั้งด้านค่าใช้จ่าย เวลา และทรัพยากรที่จำกัด การสร้างความร่วมมือจากทุกภาคส่วนจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง ไม่ว่าจะเป็นครอบครัว โรงเรียน สถาบันการศึกษา ภาคเอกชน และภาครัฐ ทุกฝ่ายต้องร่วมมือกันในการสร้างแหล่งเรียนรู้และเครื่องมือที่ช่วยให้เด็ก ๆ เข้าถึงความรู้ทางการเงินได้ง่ายขึ้น
จากมุมมองของธนาคารและสถาบันการเงิน ความเชื่อและความกล้าในการยืนหยัดเพื่อเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมทางการเงินเป็นเรื่องที่ต้องได้รับการสนับสนุนอย่างจริงจัง การสร้างวินัยทางการเงินและการสร้างแรงบันดาลใจในการเปลี่ยนแปลงตัวเองเป็นกุญแจสำคัญที่จะช่วยลดปัญหาหนี้สิน โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กและเยาวชน การผลักดันนโยบายที่สามารถทำได้ง่ายและเข้าถึงได้ก่อน เช่น การให้คำแนะนำในการออมเงิน หรือการสร้างวินัยการใช้จ่าย จะช่วยป้องกันปัญหาหนี้เสียในกลุ่มเยาวชนที่กำลังจะก้าวเข้าสู่สังคมผู้ใหญ่ การปลุกใจและสร้างแรงบันดาลใจในการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการเงินจำเป็นต้องเริ่มจากตัวเราเอง โดยเฉพาะในกลุ่ม Gen Sandwich ซึ่งเป็นกลุ่มคนที่อยู่ในวัยทำงานและต้องรับผิดชอบดูแลทั้งพ่อแม่และลูก การจัดการการเงินในครอบครัวจึงเป็นเรื่องที่ท้าทายอย่างมาก พวกเขาต้องมีความกล้าและวินัยในการวางแผนการเงินอย่างเคร่งครัด เพื่อให้สามารถสร้างความมั่นคงทางการเงินได้ในระยะยาว เช่นกัน
Sea (ประเทศไทย) จัดแข่งขัน “Wishlist Thailand Tournament 2024” สร้างภูมิคุ้มกันทางการเงินเยาวชนไทย
5 วิธี ใช้ LINE ให้ปลอดภัยฉบับวัยเก๋า รู้ไว้ห่างไกลภัยออนไลน์
Traffy Fondue แก้ปัญหาเมืองด้วยเทคโนโลยี – HEAD KORAT (เฮ็ดเปลี่ยนเมือง)
